Die historiese band tussen Afrikaans en Nederlands het tot gevolg gehad dat daar nog altyd, in mindere of meerdere mate, ´n interesse vir Afrikaans aan die Nederlandse universiteite te bespeur was. Huidiglik gaan daar interessante inisiatiewe uit van die Universiteit van Leiden, Universiteit Amsterdam en die Vrije Universiteit Amsterdam.

Ingrid Glorie het ´n mooi samevatting gestuur van die verskillende moontlikhede wat daar in Nederland aan die student wat in Afrikaans geinteresseerd is, gebied word.

Die onderstaande inligting bevat soms uittreksels uit die genoemde universiteite se webwerwe. Vir meer detail beveel ek dus aan dat u op die betrokke universiteite/instansies se adresse kliek om die volledige prentjie van hulle programme te bekom.

Nuusbrief uit Utrecht (2006) - Ingrid Glorie

In sommige gevallen gaat het om inmiddels verouderde informatie, bijvoorbeeld over cursussen die tijdens dit collegejaar hebben plaatsgevonden. Je krijgt hieruit echter een indicatie van wat er aan de verschillende universiteiten en andere instellingen gebeurt. Je kunt zelf contact opnemen met de betreffende contactpersoon om meer te weten te komen over de actuele stand van zaken.

Universiteit Utrecht

Aan de Universiteit Utrecht wordt al enkele jaren lang de collegereeks ‘Social, political and cultural transitions in post-apartheid South Africa’ aangeboden. Deze cursus wordt vooral bijgewoond door studenten die van plan zijn een deel van hun studietijd in Zuid-Afrika door te brengen, maar is ook voor andere belangstellenden toegankelijk. Verwacht wordt dat deze cursus ook in het studiejaar 2006-’07 weer op het programma zal staan. Voor meer informatie kun je contact opnemen met dr. Sandra Ponzanesi (tel. 030-253 6408; e-mail: Sandra.Ponzanesi@let.uu.nl).

In het collegejaar 2005-’06 heeft de cursus plaatsgevonden in blok 3. De colleges werden verzorgd door dr. Sandra Ponzanesi en enkele gastdocenten: Angelo Fick (Rhodes University, Department of Journalism and Media Studies, Zuid-Afrika), Bob de Graaff (UU, Conflict Studies and International Relations), Paul Franssen (UU, Engels), Rosemarie Buikema (UU, Vrouwenstudies; Media & Representatie); Ingrid Glorie (UU, OGC) en Ido De Haan (UU, Geschiedenis).Cursusomschrijving uit de Studiegids:

During the last ten years, South Africa has gone through a process of profound political, social and cultural change. New traditions have to be constructed out of the heritage of a society destabilized by a totalitarian regime. In this sense, the developments in SA are both exemplary and particular. In this course the political, social and cultural movements in Southern Africa will be discussed from an interdisciplinary perspective. Special attention will be paid to the role of social categories like gender, ethnicity and class.

A brief overview of the history of SA will be given in the first week: colonialism and Apartheid until the release of Nelson Mandela in 1990 and the activities of the Truth and Reconciliation Commission. Throughout the rest of the course, the historical process will be studied through literary texts (J.M.Coetzee, Antje Krog, Nadine Gordimer, Achmat Dangor, Zoë Wicomb, Zakes Mda, Bessie Head and several white, black and colored poets) and through other cultural manifestations such as films, music and visual arts. Lecturers from the Departments of Conflict Studies, History, Media and the Arts will discuss topics such as human rights, cultural and social aspects of violence against women and the role culture and literature can play in the building of a new nation.

The course is especially recommended for students who envisage going to SA for an internship or a research project, but it is interesting for everyone who wants to learn and think about the interactions between society, politics and culture.

Books to read:

Universiteit van Amsterdam

De Universiteit van Amsterdam is de enige universiteit in Nederland met een deeltijd-hoogleraar Afrikaanse en Zuid-Afrikaanse literatuur, mevr. prof. Ena Jansen. In semester 2 doceerde zij de cursus ‘Want ons is van gister: Zuid-Afrikaanse literatuur in de ban van de geschiedenis’.

Inhoud

Ondanks de allure van een weidsere werkelijkheid, van een vrijere verbeeldingsruimte waarin Zuid-Afrikaanse schrijvers zich in postapartheid Zuid-Afrika kunnen bewegen, zijn het de lijnen die het ongrijpbare heden aan het beladen verleden binden, die telkens uitdagen tot ontdekkingstochten.

Veel romanschrijvers stellen zich ten doel wegstervende stemmen en schimmige figuren uit het verleden door nauwgezet archiefonderzoek en een verbeeldingssprong te bewaren en in literatuur te laten opklinken.

Eilande (2002; in het Nederlands vertaald als Stemmen uit zee, 2004) is het eerste boek dat aan bod komt, geschreven door de VOC-archivaris Dan Sleigh: een kaleidoscopische roman over de eerste vijftig jaar van de Kaapse nederzetting met twee fascinerende vrouwen in de hoofdrollen: Krotoa en Pieternella.

Tegen de achtergrond van actuele debatten over de relatie tussen feiten en verzinsels – wij gaan uit van de postmoderne opvatting dat zowel historici als romanschrijvers verhalen vertellen, dat ook zogenaamde feiten constructies zijn, dat fictie 'waarder' kan zijn dan feiten – worden romans van André P. Brink (bijv. 'n Oomblik in die wind, Houd-den-Bek, Gerugte van reën), Elsa Joubert (Missionaris, Die swerfjare van Poppie Nongena), Karel Schoeman (Die uur van die engel, Verkenning, Hierdie lewe) en Ingrid Winterbach (Niggie) gelezen.

Contemporain-historisch proza van o.a. Jeanne Goosen, John Miles, Etienne van Heerden, Achmat Dangor, A.H.M. Scholtz, Marlene van Niekerk, Zakes Mda en Zoë Wicomb behoort tot het onderzoeksgebied van dit college evenals Antjie Krogs boeken Country of my skull (1998) en A Change of Tongue (2003), hybride teksten die een mengeling zijn van recente geschiedschrijving en zelfonderzoek. 

Vrije Universiteit, Amsterdam

Aan de VU wordt tijdens de colleges van Stiene Jensen incidenteel aandacht besteed aan ZA-literatuur. Het is een onderdeel van 'Arts and Society', aan de vakgroep Afrikaanse Literatuurwetenschap (ALW) en Algemene Cultuurwetenschap.

Ena Jansen is ook verbonden aan de vakgroep Moderne Nederlandse Letterkunde. Haar VU-studenten hebben ook toegang tot de collegeserie, die zij aan de Universiteit van Amsterdam aanbiedt. Zij biedt ook o.a. postkoloniale letterkunde en case studies aan als onderafdeling in kursussen van mede-docenten, over onderwerpen wisselend van Sarah Baartman tot romans van Etienne van Heerden (Kikoejoe) en Nadine Gordimer (The Pick-up). Meer info bij prof. dr. Ena Jansen (e-mail: e.jansen@uva.nl) en zien ook de website van de VU, Faculteit Letteren.
 

Zuid-Afrikahuis, Amsterdam

In het Zuid-Afrikahuis vind je onder meer de grootste Zuid-Afrikaanse bibliotheek buiten Zuid-Afrika. Ook kun je er tegen een redelijke prijs Zuid-Afrikaanse boeken bestellen.

Elke laatste dinsdagavond van de maand wordt er in het Zuid-Afrikahuis een Zuid-Afrikaanse leeskring gehouden. Wil je in een ongedwongen sfeer op de hoogte blijven van wat er zoal aan Zuid-Afrikaanse literatuur (Afrikaans- en Engelstalig) verschijnt, kom dan gerust langs. Op 31 maart bespreekt drs. Ingrid Glorie In stede van die liefde, de nieuwste roman van Etienne van Heerden. 

Meer informatie op www.zuidafrikahuis.nl; e-mail: info@zuidafrikahuis.nl.

Nederlands Instituut voor Zuidelijk Afrika, Amsterdam

Het Nederlands instituut voor Zuidelijk Afrika (NiZA), voortgekomen uit de anti-apartheidsbeweging, verklaart zich solidair met de mensen in zuidelijk Afrika en wil hen in staat stellen armoede, onrecht en ongelijkheid op een structurele manier te bestrijden.

Dit doet NiZA primair door zich aan te sluiten bij organisaties van mensen in zuidelijk Afrika die zich inzetten voor vrijheid van meningsuiting, vrije media, mensenrechten, vredesopbouw en economische rechtvaardigheid. Met en namens hen werkt NiZA aan de versterking van deze organisaties en beleidsbeïnvloeding in het Zuiden en het Noorden.

NiZA werkt daarnaast aan betrokkenheid van de Nederlanders bij zuidelijk Afrika door het verzamelen en verspreiden van documentatie en informatie en door voorlichting aan pers en publiek. NiZA heeft een bibliotheek en informatie- en documentatiecentrum dat toegankelijk is voor het publiek. NiZA-BIDOC beschikt over een grote hoeveelheid boeken, foto's, video's, kranten, tijdschriften, knipsels en 'grijze literatuur' uit en over zuidelijk Afrika. De collectie is sinds de jaren '70 opgebouwd door de solidariteitsgroepen die later in het NiZA zijn opgegaan. De collectie wordt dagelijks uitgebreid en geactualiseerd. Je kunt hier terecht voor onderzoek, scriptie of andere informatiebehoeften. Ook kun je er twee grote bibliografische bestanden op CD-Rom raadplegen: de 'South African Studies' en de 'African Studies on CD-ROM'. De collectie wordt niet uitgeleend, maar je kunt de de gehele collectie inzien in de bibliotheek aan de Prins Hendrikkade 33 te Amsterdam. Kopieerapparaat en video zijn aanwezig. Voor meer informatie, zie www.niza.nl. 

Universiteit Leiden

Bij de opleiding Nederlandse Taal en Cultuur in Leiden vindt eens in de twee jaar een doctoraalwerkgroep plaats op het terrein van het Afrikaans. Deze wordt meestal verzorgd door dr. Eep Francken (één van de auteurs van Skrywers in die strydperk), maar ook wel door gasthoogleraren uit Zuid-Afrika.

In het studiejaar 2006-’07 geeft Eep Francken samen met dr. Olf Praamstra van Dutch Studies in het voorjaarssemester een MA-werkgroep over Nederlandstalige Zuid-Afrikaanse literatuur sedert 1800.

Voor meer informatie kun je kijken op www.let.leidenuniv.nl/Dutch/ZuidAfrikaLeiden.html. Of neem contact op met dr. Eep Francken, e-mail: A.A.P.Francken@let.leidenuniv.nl.

Ook in Leiden gevestigd is het Afrika Studiecentrum, het enige universitaire onderzoeksinstituut in Nederland dat helemaal gewijd is aan het continent Afrika. Eén van de medewerkers van het ASC is prof. dr. Robert Ross, een historicus die veel heeft gepubliceerd op het gebied van de Zuid-Afrikaanse geschiedenis. Het Afrika Studiecentrum beschikt over een uitgebreide bibliotheek, inclusief een interessante filmcollectie. Kijk op www.ascleiden.nl.  

In samenwerking met onder meer het NiZA stelt het Afrika Studiecentrum ook een jaarlijkse scriptieprijs van 1000 euro beschikbaar. Kijk op de website van het Afrika Studiecentrum voor meer informatie.

Radboud Universiteit, Nijmegen

Buitenminor Zuid-Afrika Studies

Aangeboden in periode 3 en 4 van het studiejaar 2005-2006

Contactpersonen: dr. H. Ester (e-mail: J.Ester@let.ru.nl), prof.dr. C. Jansen

Ingangseisen: geen

Algemene inhoud: Zuid-Afrika is een belangrijk land, in politiek, economisch en evenzeer in cultureel opzicht. Na afschaffing van de apartheid in 1990 is Zuid-Afrika aan een nieuwe periode in zijn geschiedenis begonnen. In tegenstelling tot andere landen in Afrika herbergt Zuid-Afrika nazaten van zowel de vroegere kolonisatoren als van de mensen die vroeger gekoloniseerd werden. Deze constellatie is uniek te noemen en leidt tot een reeks vragen die tijdens de ver­schillende colleges binnen deze minor worden uitgewerkt. Thema’s die aan de orde komen zijn onder meer de implicaties van de afschaffing van de apartheid voor het onderwijs, de media, de taalpolitiek en de interculturele communicatie. Opvallend is dat terwijl het Afrikaans als gebruikstaal minder invloedrijk lijkt te worden, de Afrikaanstalige letterkunde niet aan kracht heeft ingeboet. Ook aan dat fenomeen wordt in deze minor uitvoerig aandacht besteed.

Module 1: De kunsten in Zuid-Arika, met nadruk op de letterkunde

Docent dr. H. Ester

Periode 3 en 4
Inhoud: Binnen deze cursus ligt het accent op de literaire ontwikkelingen gedurende de laatste drie decennia van de twintigste eeuw tot nu. Van actuele vraagstukken uit zal worden teruggekeken naar ontwikkelingen vanaf de achttiende eeuw in Zuid-Afrika. Concrete vragen in het kader van deze cursus: welke relatie is er tussen taalontwikkelingen en letterkundige veranderingen vanaf 1970; welke evolutie maakte de farm novel (plaasroman) door; welke nieuwe poëzie heeft de protestpoëzie opgevolgd; welke rol spelen de tradities van Afrika en Europa in het huidige denken over kunst in Zuid-Afrika?

Module 2: Interculturele communicatie en tekstontwerp in het hedendaagse Zuid-Afrika

Docent prof. dr. C. Jansen

Periode 4
Inhoud: In deze cursus wordt de aandacht vooral gericht op teksten met persuasieve en instructieve doelen, zoals die bijvoorbeeld worden ingezet in de overheidsvoorlichting over inkomensgerelateerde regelingen en in de gezondheidsvoorlichting over de HIV/AIDS-pro­blematiek. Bij dat laatste thema wordt nadrukkelijk aangesloten bij een lopend samenwer­kingsproject tussen drie Zuid-Afrikaanse en drie Nederlandse universiteiten, onder meer de Radboud Universiteit Nijmegen.

Module 3: Talen van Zuid-Afrika

Docent prof.dr. P. Muysken

Periode 3
Inhoud: Het nieuwe Zuid-Afrika kent elf officiële talen: het Engels, negen zogenaamde zwarte talen en het Afrikaans. Die laatste taal is duidelijk familie van het Nederlands, maar wordt ook gekenmerkt door invloeden van andere Europese, maar zeker ook inheemse talen. Deze talendiversiteit leidt tot een uiterst complexe taalpolitieke situatie: welke talen moeten er in de rechtbank gesproken kunnen worden, in het parlement, in het onderwijs, aan de universiteit? Wat zijn de sociale en economische consequenties van de keuzes die hier in de praktijk gemaakt worden? Aan deze kwesties, maar ook zeker aan de taalkundige aspecten van de ontwikkelingen in de talen van Zuid-Afrika, wordt in deze cursus aandacht besteed.

Module 4: De Zuid-Afrikaanse politiek voor, tijdens en na de apartheidsperiode

Docenten dr. H. Ester, prof.dr. P. Rietbergen

Periode 3 en 4
Inhoud: In deze cursus wordt de hedendaagse actualiteit als uitgangspunt genomen om belangrijke historische ontwikkelingen te bespreken. Te denken valt aan de botsing tussen de Westerse en de inheemse culturen, de invloed van de Engelse overheersing, de positie van de blanke Afrikaners na de ondergang van de apartheidsideologie. Vragen die zich aandienen zijn: kan de Zuid-Afrikaanse democratie overleven; hoe zijn de machtsverhoudingen tussen de belangrijke politieke instellingen; mag of moet de Afrikaner vechten voor het behoud van zijn culturele identiteit? 

Universiteit Hasselt (België)

De leukste activiteit met betrekking tot Afrikaanse taal- en letterkunde is het jaarlijkse seminarie aan de Universiteit Hasselt in België, dat wordt georganiseerd door dr. Luc Renders (ook van Skrywers in die strydperk). Het seminarie gaat het ene jaar over Afrikaanse taalkunde en het andere jaar over Afrikaanse letterkunde. Elk jaar worden er twee deskundige docenten uit Zuid-Afrika uitgenodigd om de “colleges” te verzorgen. Het seminarie wordt bijgewoond door studenten en docenten uit heel Europa.

Dit jaar vindt het seminarie Afrikaanse Letterkunde plaats van 2 tot 8 juli 2006. Het thema is dit jaar: ‘In de marginaliteit: Afrikaanse literatuur van en over de Khoikhoi, de San en de bruine gemeenschap’

Omschrijving:

Van 2 tot 8 juli 2006 wordt aan de Universiteit Hasselt het vierde Seminarie Afrikaanse Letterkunde georganiseerd. Het gaat om een inleidend seminarie op academisch niveau met de focus op de letterkunde van en over de gemarginaliseerde bevolkingsgroepen: de Khoikhoi, de San en de bruine gemeenschap. Er worden 18 sessies van 1,5 uur elk georganiseerd met in de vooravond nog een culturele activiteit in verband met het Afrikaans en/of Zuid-Afrika. De doelgroep zijn docenten en

leerkrachten Nederlands en Germanistiek, gevorderde studenten en andere belangstellenden.

De inhoudelijke invulling van de sessies berust bij Prof. Dr. Steward van Wyk van de Universiteit van Wes-Kaapland in Bellville en van Prof. Dr. Helize van Vuuren van de Nelson Mandela Metropolitan University in Port Elizabeth. Meer informatie onder Kalender, Projekte 2006 van deze site.

Internet

• www.litnet.co.za (met wekelijkse nieuwsbrief)
• Via de nuusbrief van Protea Boekhuis, een boekwinkel in Stellenbosch, kun je je op de hoogte laten houden van recente publicaties op het gebied van de Afrikaanse en Zuid-Afrikaanse literatuur. Aanvragen via www.proteaboekhuis.co.za/Stellenbosch.htm

Ingrid Glorie

Gepubliseer: 2006

© Catharina Loader 2001